Goryczka trojeściowa to jedna z krajowych najokazalszych goryczek, ludowe
nazwy tej rośliny to: liścieniec, świecznik.
Jest to typowo górska roślina, występująca w górach południowej i środkowej Europy. W Polsce jest gatunkiem pospolitym w Sudetach i Karpatach, od piętra pogórza po piętro kosówki. Najliczniejsze stanowisko znajduje się na Miedzianem w Tatrach Wysokich. Liczne stanowiska występują też w kilku parkach narodowych (karkonoskim, babiogórskim, gorczańskim, pienińskim, tatrzańskim i bieszczadzkim). Występuje też sporadycznie na Wyżynie Śląskiej i w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej.
Goryczka trojeściowa jest roślina dużą, dorastającą do metrowej wysokości, często występującą w zwartych kobiercach.
Z żółtego kłącza wyrastają blisko siebie, jakby w bukietach, wiotko przeginające się, nierozgałęzione pędy. Na gładkich i łatwo łamliwych łodygach są umieszczone długie, szeroko lancetowate lub jajowate, zaokrąglone przy nasadzie, na końcu zaostrzone liście. Blaszka liściowa z wyraźnie widocznymi nerwami, całobrzega. Liście normalnie są ustawione naprzeciwlegle, ale u roślin rosnących w cieniu bywają ustawione po jednej tylko, zwróconej do słońca stronie rośliny. Nadają one wtedy roślinie wygląd podobny do liścia paproci.
Kwiaty goryczki trojeściowej są wysmukłe i zabarwione w różnych odcieniach błękitu, cieniowane bielą, granatem, różem i fioletem. Kwiaty zebrane są na końcach pędów i w katach górnych liści, pokrywają zazwyczaj jedną, najbardziej nasłonecznioną stronę pędu. Jak u wszystkich goryczek działki oraz płatki kwiatowe są zrośnięte. Na szczycie niewielkiego w porównaniu z korona kielicha widzimy pięć fioletowych ząbków, które są zakończeniem zrośniętych niżej w rurkę działek. Długa do 5 cm korona jest złożona w dolnej części z żeberkowatej rurki rozdzielającej się ku górze na 5 ząbków rozchylonych na boki i zapraszających owada do wnętrza kwiatu.
Kwiaty rozwijają się w końcu sierpnia a torebkowate owoce zawierające zielonkawe i oskrzydlone nasiona dopiero późną jesienią.
Goryczkę trojeściowa najczęściej można spotkać w górach na obrzeżach lasów iglastych i jodłowo – bukowych. Rośnie na zrębach, łąkach i polanach, nad potokami, na polanach leśnych i obrzeżach zarośli, w ziołoroślach wśród skał i płatów kosówki zarówno na podłożu zasobnym jak i ubogim w węglan wapnia.
Dawniej w medycynie ludowej goryczkę trojeściową stosowano na brak łaknienia, zaburzenia trawienia, niestrawność, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, zaparcia, osłabienie i choroby skórne; rany, stany zapalne skóry i błony śluzowej, potówki i łojotok. Podawany roztwór tego ziela powodował wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego, zwiększał apetyt i działał żółciopędnie.
W Polsce gatunek znajduje się pod ścisłą ochroną od 2004 r.
Źródła: ” Rośliny Sudetów” Jerzy Fabiszewski Warszawa 1971.
