Gatunek rośliny należący do rodziny szczeciowatych, występuje na Syberii, Kaukazie, w zachodniej Azji i w Europie, w Polsce jest średnio pospolity.
Łodyga Czarcikęsu ma wysokość 15-80 cm. przy ziemi jest naga, wyżej owłosiona. Pod ziemią roślina posiada krótkie, ucięte kłącze.
Liście eliptyczne lub jajowatolancetowate, dość grube, o brzegach prostych lub lekko ząbkowanych.
Kwiat w kształcie koszyczka, z początku półkulisty, potem bardziej płaski, 2-3 cm średnicy. Korona kwiatu niebieskofioletowa. Przysadki w postaci wąskolancetowatych plewinek. Korona o długości 4-7 mm jest owłosiona. Kwiaty środkowe tej samej wielkości, co brzeżne. Wewnątrz kwiatów dwukrotny słupek i 4 pręciki.
Owoc stanowi Czterokanciasty, silnie owłosiony orzeszek o długości ok. 5 mm.
Jest to roślina miododajna, kwitnąca od marca do września, rośnie na wilgotnych łąkach, torfowiskach, obrzeżach lasów.
Roślina nosi w zielarstwie i farmacji tradycyjną średniowiecznołacińską nazwę morsus diaboli, dosłownie ukąszenie diabła. Nazwa ta wywodzi się z ludowego podania: „Diabeł zazdrośnie chciał pozbawić ludzi czarcikęsu, będącego lekiem przeciwko zarazie, dlatego podgryzł jego korzenie. Bóg jednak sprawił, że mimo to czarcikęs może rosnąć dalej.”
Kłącze Czarcikęsu zawiera alkaloidy, saponiny, kwas kawowy i garbniki. Dawniej było wykorzystywane w lecznictwie.
