Charakterystyczny ptak z rodziny łuszczaków o rozmiarach większych od wróbla, o krępej budowie ciała, z mocno wysuniętą piersią i dużą głową.
Ubarwienie samca w szacie godowej to czerwono- ceglasta pierś i brzuch oraz policzki, popielaty wierzch ciała oraz czarna czapeczka sięgająca aż do gardła. Skrzydła i ogon koloru czarnego a na nich szeroki biały pasek. W locie dobrze widoczny biały kuper. Samica ma brązowo- popielaty kolor piersi i brzucha.
Samiczka
Gile najłatwiej zaobserwować zimą lub na przelotach, w okresie lęgowym prowadzą natomiast skryty tryb życia. Wystepują w lasach iglastych a szczególnie w świerkowych i jodłowych. Zasiedlają również lasy mieszane z domieszka młodych świerków.
Pożywienie Gila stanowią głównie nasiona drzew i krzewów leśnych, np. dzikiej róży. Z owoców jarzębiny chętnie wydłubuje pestki. Wiosną odżywia się pączkami drzew, młodymi pędami. Bardzo rzadko zjada nasiona chwastów, ponieważ niepewnie się czuje na cienkich łodyżkach. Bardzo chętnie zjada nasiona (skrzydlaki) klonu. Po okresie lęgowym chętnie żywią się takimi suchymi i mięsistymi owocami jak jagody, owoce leśne – nasiona pokrzyw, łobody, jarzębiny, głogu, dzikiej róży, jaworu, czereśni, brzozy, olchy, dębu, buka, szczawiu i innych roślin, które ściągają je do parków i ogrodów. W odróżnieniu od drozdów i pokrzewek gile zatem nie interesują się mięsistą częścią owoców, ale ukrytymi w nich nasionami.
Długość ciała 15-17 cm, rozpiętość skrzydeł max. 29 cm, masa ciała ok. 25 g.
Wyprowadza dwa lęgi, od maja do lipca. Składa 4-5 niebieskawych, nakrapianych jaj, które wysiaduje 14-15 dni. Młode opuszczają gniazdo po 14-16 dniach.
Gniazdo Gila jest zwykle zbudowane w gęstym świerku i ma kształt czarki utkanej z suchych gałęzi, łodyg, korzonków, mchów, liści i traw. Osiedla się w sąsiedztwie jezior, strumieni i górskich potoków.
Zamieszkuje północną Europę i Azję aż po Kamczatkę i Japonię. Poza tym spotkać go można w północnej Turcji i Iranie. Nie zamieszkuje regionów śródziemnomorskich. Częściowo osiadły, ale wiele ptaków migruje zimą bardziej na południe, koczując w miejscach występowania pokarmu. Tylko populacje gnieżdżące się strefie tajgi na północy Europy i Azji migrują regularnie w rejony leżące w niższych szerokościach geograficznych na obu kontynentach. Przeloty od marca do kwietnia i od października do listopada. Wyróżnia się 9-10 podgatunków.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy we wszystkich regionach, lokalnie może być średnio liczny. Przez 200 lat na terenie Polski gile odbywały lęgi prawie wyłącznie w górach. Na pozostałym obszarze niegdyś tylko zimował, ale co najmniej od początku XX wieku zasięg jego występowania się rozszerzał, a liczebność wzrastała.
Przelot wiosenny ma swój początek w połowie marca, a kończy się w kwietniu, jesienią migracja zaczyna się w październiku a kończy w listopadzie. Przelot jest dość obfity a spotykane stada rzadko przekraczają liczbę kilkudziesięciu osobników.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
