Knieć błotna szerzej znana jest wszystkim jako kaczeniec, jest to roślina trwała z rodziny jaskrowatych. Kaczeńce spotkać można na bagnistych łąkach, nad brzegami wód i w niższych partiach gór, tam gdzie gleba jest wilgotna i żyzna.
Knieć ma krótkie kłącze, z którego wyrastają liczne, dość grube i słabo rozgałęzione korzenie rozrastające się na boki, jesienią z kłącza rozwijają się pąki, które zimują.
Kaczeńce mają pędy nadziemne liczne, rozgałęzione – dochodzą one do 50 cm wysokości, płożące się lub wynoszące ku górze, pędy liścienno- kwiatowe tworzą kępy, z których wyrasta po kilka łodyg kwiatowych i kilka do kilkunastu liści.
Łodygi są nagie, przy ziemi ciemno fioletowe, zmieniające swą barwę w górę na zieloną,
Liście odziomkowe osadzone są na długich ogonkach, ich blaszki są nerkowate, u nasady sercowato wycięte, ogonek liścia jest tym krótszy im wyżej dany liść się znajduje, w wyniku takiej budowy liście osadzone najwyżej są niemal bezogonkowe. Blaszki liści są ciemnozielone, nagie, mięsiste i połyskujące, ich brzegi są pofalowane, karbowane.
Zazwyczaj mianem „kaczeńcy” nazywa się nie całą roślinę lecz jej charakterystyczne, masywne kwiaty.
Na szczytach rozgałęzionych łodyg rozwija się po kilka żółtych kwiatów o średnicy do 4 cm. Kwiaty kaczeńca błotnego są promieniste, okwiat składa się z 5-7 listków, zielonych w pączku, złocisto-żółtych po rozwinięciu się, pręcików jest dużo, słupków luźno stojących po środku kwiatu 5-8. Nektar wydzielający się dookoła nasady słupków jest w otwartym kwiecie kaczeńca łatwo dostępny dla licznych owadów, jak muchołówki, chrząszcze, pszczoły, które korzystają także z obficie wytwarzanego pyłku.
Knieć błotna kwitnie od marca do maja.
Owoc kaczeńca stanowi mieszek z krótkim dzióbkiem o licznych nasionach, mieszki te pękają po dojrzeniu i wysypują się z nich nasiona.
Kaczeniec w stanie świeżym zawiera, podobnie jak liczne z rodziny jaskrowatych, substancje trujące, wtedy krowy wypasane na podmokłych łąkach nie zjadają kaczeńca, jednak po ususzeniu wraz ze skoszonym sianem kaczeniec traci swe trujące właściwości i jest zjadany przez bydło.
W agrotechnice kaczeniec jest uważany za roślinę wskaźnikową, uwidacznia nadmierne nawodnienie i meliorację pól uprawnych oraz łąk położonych w pobliżu zbiorników wodnych. Knieć błotna często zwalczana jest na łąkach poprzez wczesne koszenie ich i uniemożliwianie wydania nasion. Kaczeńce mogą być sadzone jako roślina ozdobna przy oczkach wodnych, nie mają wygórowanych wymagań co do gleby, ważne jest tylko, by była ona stale podmokła, stanowisko powinno być słoneczne. Rozmnaża się przez wysiew nasion jesienią lub przez podział rozrośniętych kęp (najlepiej jesienią).
- Źródła: ” Rośliny łąk” Delfina Gayówna, Warszawa 1960.
- ” Wielki atlas roślin” F.A. Novak, Warszawa 1975.
” Przewodnik do oznaczania roślin” Olga Seidl, Józef Rostafiński, Warszawa 1973.