Ptak z rodziny Drozdowatych wielkości Kosa. Pierwotnie zamieszkiwał doliny rzeczne z poszarpanymi brzegami lasów łęgowych. Dzisiaj żyje w zadrzewieniach typu parkowego, w sadach, ogrodach i na osiedlach ludzkich oraz na łąkach.
W Polsce dawniej nieliczny, do końca XVIII w. gniazdował tylko na północnym wschodzie kraju, głównie na Mazurach. W XIX i XX wieku rozszerzał zasięg występowania i stale zwiększał swoją liczebność. Obecnie lęgowy w całym kraju i miejscami dość liczny. Podczas zimowych przelotów bywa bardzo liczny, co roku też pewna część osobników zimuje.
Kwiczoł ma charakterystyczne ubarwienie dla drozdów – podobny jest do Śpiewaka czy Paszkota. Wierzch ciała ma brązowy, skrzydła bardziej brunatne. Głowa wraz z kuprem koloru popielatego, a ogon czarny, spód ciała w gęsty, strychowany wzorek, na gardle i piersi żółto- pomarańczowe tło zanikające w stronę brzucha, nad okiem biała, wyraźna brew. Dziób u samców w szacie godowej żółty, a w szacie spoczynkowej ciemnieje na czubku i z wierzchu, upodabniając do dziobów samic i młodych. Wokół oczu i dzioba zaczernienie, różnej wielkości i intensywności. Młode mają z wierzchu bardziej jednolite, brązowawe upierzenie z jasnym kreskowaniem.
Kwiczoł jest łatwy do zauważenia w terenie – jest bardzo ruchliwy i hałaśliwy. Gniazduje kolonijnie co wzmaga te cechy.
Głosy kwiczoła to: czek czek czek, ter ter -wabiący oraz skrzypiące i kwiczące tony – stąd jego nazwa.
Pożywienie kwiczoła stanowią: owady, dżdżownice, drobne ślimaki, w zimie jagody, owoce jałowca, jarzębiny, zmarznięte jabłka i gruszki. Na ziemi żeruje w charakterystycznej dla drozdów pozie – z opuszczonymi skrzydłami i uniesionym ogonem.
Gniazdo buduje wysoko na drzewie, wykorzystuje do tego różne fragmenty traw, wnętrze wylepia gliną i wyściela miękkimi częściami roślin.. Gniazdo kwiczoła ma kształt czarki.
Od kwietnia do czerwca wyprowadza 1-2 lęgi, składając 5-6 niebieskawych, nakrapianych licznymi różnobarwnymi plamkami jaj, które wysiaduje 13-14 dni. Młode są karmione przez oboje rodziców. Opuszczają gniazdo po około dwóch tygodniach 12–16 dni, będąc jeszcze nielotne. Biegają pod kontrolą rodziców, często niewidocznych dla ludzi, oczekując na pokarm. Jeżeli tracą z nimi kontakt, zatrzymują się w bezruchu. Nie boją się ludzi. Po dwóch tygodniach stają się już samodzielne, choć czasami bywają jeszcze dokarmiane.
Przelot na lęgowiska trwa od marca do kwietnia, jesienią migruje od września do listopada. Zimuje regularnie w Polsce a jego liczebność zależna jest od mrozów i dostępności pokarmu.
Podczas zagrożenia kwiczoły zbiorowo wyganiają drapieżników znajdujących się w okolicy ich lęgowisk. Próbującego zakraść się do gniazda intruza atakują nalotem powietrznym spryskując odchodami i kwicząc wniebogłosy. Mniejsze ptaki niekiedy zakładają gniazda blisko gniazd kwiczoła, korzystając ze swoistej „ochrony”.
Dawniej polowano na kwiczoły w celach konsumpcyjnych. Zjadane przez te ptaki jagody jałowca i jarzębiny nadawały mięsu charakterystyczny aromat, dzięki czemu były wysoko cenione przez dawnych myśliwych. W XIX wieku na samym Śląsku odławiano każdej jesieni i zimy ok. 100 tys. kwiczołów.
W jednej z książek kulinarnych po mojej prababci znalazłem przepis na kwiczoły w miodzie.
Wymiary: Długość ciała 25 cm, rozpiętość skrzydeł 47,5 cm, ogon 10 cm, waga 87 – 103 g.
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową!
