Wszystkie trawniki, skwery, pasy zieleni przy drogach pełne są obecnie żółto kwitnących mniszków lekarskich. Mimo swojego uroku Mniszek lekarski uważany jest za chwast i tępiony w parkach i ogrodach.
Mniszek lekarski w wielu regionach kraju posiada wiele nazw potocznych: mleczaj, brodawnik (na Podlasiu), wole oczy (na Pomorzu), mlycz (na Śląsku), dmuchawiec, męska stałość, najczęściej używana jest jednak nieprawidłowa nazwa „mlecz” – mlecz jest w rzeczywistości innym gatunkiem rośliny o podobnych lecz mniejszych kwiatach.
Mniszek lekarski jest rośliną trwałą należącą do rodziny astrowatych.
Mniszek lekarski występuje na trawnikach, przydrożach i łąkach, jest to roślina światłolubna i azotolubna, hemikryptofit. W górach występuje po regiel dolny.
Liście mniszka
są długie, głęboko wcinane, zebrane w rozetę, przez środek liścia biegnie główna żyła mleczna z mlecznym sokiem.
Korzeń długi, rozgałęziający się i mięsisty, z zewnątrz brunatny, wewnątrz biały.
Kwiaty mniszka lekarskiego
są jaskrawo żółte, osadzone w koszyczku, wyrastającym na sztywnej łodydze.
Łodyga to pusty w środku głąbik, początkowo wełniście owłosiony, później gładki, zielony lub jasno brązowy. Osiąga wysokość 10–20 cm, czasem nawet do 50 cm.
Po przekwitnięciu kwiatów pozostają owocki opatrzone puchem, łatwo odrywające się od rośliny, przenoszone z wiatrem. Całość owocostanu stanowi puszysta kulę.
Po zdmuchnięciu wszystkich owocków z koszyczka pozostaje naga główka przypominająca ogoloną głowę mnicha – stąd nazwa Mniszek.
Mniszek lekarski jest rośliną leczniczą, surowiec zielarski stanowią liście – zbierane w końcu lata lub jesienią, zbiera się rośliny duże, o korzeniach grubszych od ołówka, po wypłukaniu i pokrojeniu, korzenie suszy się, kwiaty – zbierane i gotowane na wywar, po dodaniu dużej ilości cukru tworzą syrop, tzw. miodek majowy.
Występujace w Mniszku Lekarskim substancje wykazują działanie żółciopędne, przeczyszczające, nieznacznie moczopędne, pobudzające apetyt, obniżają poziom cholesterolu, pomagają w leczeniu miażdżycy, początków cukrzycy, otyłości, reumatyzmu, Mniszek zalecany jest również przy chorobach skóry.
Młode, świeże liście mniszka często używane są jako składnik sałatki wiosennej.
