Jest to jedna z największych ryb słodkowodnych. Jest drapieżnikiem o dziennym trybie życia, polującym na inne ryby z zasadzki.
Szczupak ma bardzo charakterystyczna wrzecionowatą sylwetkę, jego głowa jest duża, klinowata z pyskiem w kształcie wydłużonego, spłaszczonego dzioba, uzbrojonego w ostre zęby zakrzywione ku dołowi, szczupak ma duże oczy osadzone wysoko pośrodku głowy. Cechą charakterystyczną jest mocne cofnięcie płetwy grzbietowej, która znajduje się tuz przy nasadzie ogona.
Ubarwienie podobnie jak u innych ryb zależy od środowiska życia. Młode osobniki są najczęściej zielonka we z jasnymi poprzecznymi pręgami, u dorosłych grzbiet ciemnieje a boki ciała stają się zielonoszare lub niebieskoszare z jasnymi cętkami, brzuch pozostaje jasny. Płetwy maja kolor żółtobrunatny, niekiedy czerwonawy.
Szczupak żyje w rzekach o umiarkowanym prądzie, w jeziorach i słonawych wodach przybrzeżnych całej Europy z wyj. płw. Iberyjskiego, Bałkanów. W Polsce występuje naturalnie na terenie całego kraju.
Jest to typowy drapieżnik, czatuje na swe ofiary w ukryciu- najchętniej w przybrzeżnych zaroślach, wśród korzeni i opadniętych liści, chętnie ukrywa się także w nierównościach dna i wśród zatopionych gałęzi i pni.
Najmłodsze osobniki żywią się planktonem, dorosłe Szczupaki żywią się prawie wyłącznie mniejszymi rybami – głównie płociami i okoniami, niekiedy ofiarami są żaby a nawet młode ptaki czy ssaki. Szczupak pluje najchętniej o świcie i zmierzchu.
Dojrzałość płciowa osiągają w 2-gim i 3-gim roku życia, tarło odbywa się wczesna wiosną, gdy na powierzchni lodu zalegają jeszcze resztki lodu. Larwy wykluwają się z jaj po kilku dniach, zależnie od temp. wody. W miniatury dorosłych osobników przekształcają się po ok. 2 miesiącach gdy maja 6,5 cm. dł.
Mimo powszechnego występowania liczebność szczupaka wyraźnie się zmniejsza, jest to powodem nieracjonalnej gospodarki rybackiej. Dopiero od 2007 r. został objęty okresem ochronnym (od 1 stycznia do 30 kwietnia) i wymiarem ochronnym (45 cm) limit dziennego połowu wynosi 3 szt.
Ponieważ jego główny składnik pokarmowy stanowią drobne ryby planktonożerne, przyczynia się on do rozwoju zoo planktony, który z kolei żywi się planktonem roślinnym ograniczając zakwity zbiorników wodnych.
Szczupak osiąga długość ciała 80 do max. 150 cm, wagę 7-10 kg (max. 24), maksymalna dóługość życia to 20 lat.
Źródła: „Polska: Gady Płazy i Ryby” pod red. Marka Szokalskiego; Warszawa 2011.
„Ryby wód Polskich” Andrzej Rudnicki; Warszawa 1982.
