PIERWIOSNEK

Na południowych stokach Małych Pienin (po Słowackiej stronie) już prawie 2 tygodnie temu zakwitły pierwsze pierwiosnki.
Wiosna przyszła już na pewno i na dobre!!

Więcej o pierwiosnkach TUTAJ.

POKŁONNIK

POKŁONNIK KAMILLA

POKŁONNIK WRÓŻ

(LIMENITIS CAMILLA)

 Co prawda podczas robienia zdjęć Pokłonniki kamilla wcale nie kłaniały mi (Kamilowi) się  ale byłem bardzo miło zaskoczony podczas identyfikacji gatunku. W jednym z atlasów motyli widnieje nawet nazwa Pokłonnik Kamila :) w innym natomiast Pokłonnik wróż.

Jest to motyl dzienny z rodziny rusałkowatych (Nymphalidae), spokrewniony z pokłonnikiem osinowcem i pokłonnikiem anonyma.

Pokłonnik kamilla- wygląd:

Rozpiętość skrzydeł 45- 52mm. Skrzydła na górnej powierzchni są czarno- brązowe, z biała przepaską, którą tworzą plamki oddzielone żyłkami, na dole tylnych skrzydeł znajdują się po dwa rzędy czarnych kropek. Na spodniej stronie są brązowo- czerwonawe również z plamkami.
Postać dorosła- imago występuje od czerwca do końca sierpnia.

Występowanie pokłonnika:

Motyla tego spotkać można w widnych lasach, na leśnych polanach oraz przy drogach leśnych, często w pobliżu kałuż, często w okolicach rzek czy jezior, w górach występuje do 1500 m.n.p.m.

Pokłonnik kamilla występuje w Europie Środkowej i Wschodniej oraz na południu Europy Północnej.

Gąsienica Pokłonnika kamilla:

Gąsienica jest zielona, pokryta brązowymi, kolczastymi wyrostkami ułożonymi w pary i rozłożonymi wzdłuż całego ciała.
Rozwija się najchętniej na wiciokrzewach i śnieguliczkach, do przepoczwarzenia gąsienica buduje rusztowanie z kału a następnie zwija liść w rulonik, w którym zimuje.

Cechy charakterystyczne:

Pokłonnik kamilla rzadko zalatuje do kwiatów, najchętniej żywi się wydzielina mszyc a także odchodami zwierząt czy padliną. Często spotkać go można na leśnych drogach gdyż szuka tam kałuż i pożywienia.

Źródła: "Atlas motyli" Heiko Bellmann; Warszawa 2015.
             "Motyle Leksykon Przyrodniczy" Helgard Reichholf-Riehm; Warszawa 1996.

PERKOZ DWUCZUBY

(PODICEPS CRISTATUS)

 

 Perkoz dwuczuby jest największym polskim przedstawicielem rodziny perkozów.
Jest to ptak wodny wielkości kaczki krzyżówki, ma bardzo charakterystyczna sylwetkę- długa szyję z dwoma czubami na szczycie głowy oraz rudo- czarną krezę na karku przypominającą kaptur, czuby złożone są z czarnych piór.
Wierzch ciała perkoza dwuczubego jest jednolicie czarno- brązowy, przednia część szyi i pierś czysto białe i lśniące. W upierzeniu zimowym czub i kreza są dużo mniejsze.
Dla perkoza charakterystyczny jest także sposób pływania- płynąc jest on głęboko znużony, tak że na powierzchni widoczna jest tylko wąska linia grzbietu i smukła szyja. Często i wytrwale nurkuje nawet na głębokość 30m.

Perkoz dwuczuby- występowanie:
Występuje w większej części Europy (nie gnieździ się tylko na Płw. Apenińskim, Iberyjskim oraz na Bałkanach) i Azji Środkowej oraz w południowej i środkowej Afryce. Izolowane populacje znajdują się w Australii i na Nowej Zelandii. Europejskie ptaki zimują w Europie Zachodniej i basenie Morza Śródziemnego. Pojedyncze osobniki zimują w Polsce.
W Polsce rozpowszechniony jest na pojezierzach w Wielkopolsce i na Śląsku, zdecydowanie mniej liczny w Małopolsce.
Zasiedla większe i głębsze zbiorniki wodne niż pozostałe perkozy, zadowala się też uboższą roślinnością, woli duże powierzchnie otwartego lustra wody i gnieździ się na niemal zupełnie odsłoniętych wodach.

Pożywienie perkoza:
Ptak ten żywi się drobnymi rybami, zawłaszcza płotkami i uklejami ale także jak widać na zdjęciu powyżej młodymi okonkami. Dietę dopełniają owady, skorupiaki, mięczaki, kijanki i żaby uzupełnione pokarmem roślinnym. Zjada własne pióra, karmi nimi młode.
Na zimowiskach nasze perkozy odżywiają się o wiele bardziej wykwintnym jedzeniem- polują na krewetki.

Gniazdowanie i rozmnażanie:
 Gniazdo perkoza dwuczubego pływa na wodzie w postaci tratwy, dość bezwładnie ułożone z badyli, łodyg, trzcin i liści wyłowionych z wody, bywa ono zakotwiczone do przybrzeżnej roślinności.
Gniazdo znajduje się zawsze w miejscu głębokim, dostępnym dla człowieka jedynie z łodzi.

Od kwietnia do lipca samica składa 3-6 nieco wydłużonych, niebieskawo- białych jaj, które wysiaduje ok. 30 dni. Kiedy dorosły ptak schodzi z gniazda, przykrywa jaja gnijącymi roślinami, które pośpiesznie zgarnia z jego brzegów.
Pisklęta po wykluciu są zdolne do przemieszczania i zdobywania pokarmu, ukrywają się jednak przez dłuższy czas w sposób zupełnie niewidoczny w "kieszeniach" pod skrzydłami rodziców, którzy pływają z nimi a nawet nurkują. Nieco większe pisklęta dorosły ptak przed nurkowaniem strząsa z siebie aby pozbyć się obciążenia.

Perkozy dwuczube powracają z zimowisk zaraz po roztopach- od końca lutego do kwietnia, odlatują od sierpnia do listopada.

Wymiary:
Długość ciała 59- 62 cm, rozpiętość skrzydeł 84- 86 cm, ogon- brak,  waga 0,9- 1,16 kg.


W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą.

Źródła: "Ptaki Polski" Jan Sokołowski; Warszawa 1988.
             "Atlas Ptaków" Marcin Karetta; Bielsko-Biała 2010.

BOBREK TRÓJLISTKOWY

(MENYANTHES TRIFOLIATA)

 Bobrek trójlistkowy nazywany także Trójliść, Bobrek, Bobek, Bobownik, Koniczyna błotna, Koniczyna wodna, jest byliną o mocnym, pełzającym kłączu i bezlistnej, wysokiej i rosnącej pionowo łodydze kwiatowej, łodyga bobrka dorasta do 15- 35 cm.

Jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej. Występuje w Azji, Europie, Ameryce Północnej i w Maroku. W Polsce występuje na terenie całego niżu, niezbyt pospolicie.
Bobrek kwitnie od kwietnia do maja i wtedy najłatwiej jest go wypatrzyć na podmokłych łąkach, torfowiskach, bagnach, nad brzegami stawów, jezior i rzek.

 Kwiaty bobrka są promieniste, różowobiałe, każdy z pięciu płatków korony kwiatowej "obrośnięty" jest mięsistymi białymi włoskami, co sprawia wrażenie, że cały kwiatostan jest bardzo puszysty.

Bobrek trójlistkowy- liście: 

Liście tej byliny są liśćmi odziomkowymi- wyrastają bezpośrednio z kłącza. Bobrek nazywany również koniczyną błotna lub wodna swoją nazwę zawdzięcza znajdującym się w wodzie liściom przypominającym liście koniczyny, są one potrójne na długich ogonkach, skórzaste, ciemnozielone, całobrzegie, o bardzo gorzkim smaku.
Jest to roślina lecznicza a surowcem są właśnie liście. Zebrane młode liście, następnie ususzone mają działanie pobudzające apetyt oraz pobudzają apetyt.

Nasiona bobrka trójlistkowego unoszą się na wodzie i w ten sposób rozprzestrzeniają się na duże odległości ( mogą dryfować nawet ponad rok). Do rozprzestrzeniania się rośliny przyczyniają się tez ryby, które zjadają nasiona (nie trawione przez ryby) a potem wydalają je w innym miejscu. Bobrek trójlistkowy rozrasta się również wegetatywnie- jego kłącze rozgałęzia się i rozrasta w wielu kierunkach a potem dzieli.

CIEKAWOSTKI:

- W związku z gorzkawym smakiem liści bobrka były one dawniej używane do zwiększenia goryczki piwa.

- W medycynie francuskiej pod koniec XIX i do połowy XX wieku ususzone liście bobrka używano do palenia tak jak tytoń- było to lekiem na astmę.

 Bobrek trójlistkowy od 2001 roku podlega w naszym kraju ochronie częściowej, obecnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Nie jest zagrożony wyginięciem, jednak wiele jego stanowisk zanikło w wyniku osuszania terenu. Rośnie na terenach objętych różnymi formami ochrony, w tym w parkach narodowych: białowieskim, bieszczadzkim, pienińskim, tatrzańskim i wielkopolskim.

Źródła:  " Zioła i ich stosowanie" Maria Dziak, Barbara Kuźnicka: Warszawa 1987.
               "100 najpiekniejszych roślin w Polsce"  Renata Krzyściak- Kosińska, Marek Kosińsk

RANNIK ZIMOWY

(ERANTHIS HYEMALIS)

Rannik Zimowy jest rośliną, która zakwita jako jedna z pierwszych na wiosnę, nie jest on powszechnie znany tak jak np. Śnieżyczka Przebiśnieg ponieważ jest on rośliną zagraniczną. Rannik pochodzi z Azji Mniejszej i Europy Południowej. 

Spotkać go można najczęściej w parkach, ogrodach i jako roślinę ozdobną na rabatkach. Czasami spotkać go można w lasach gdzie rośnie jako roślina zdziczała. Kwitnie od lutego do marca jako jedna z najwcześniej kwitnących roślin w klimacie umiarkowanym.

Jest to roślina wybitnie lubiąca niskie temperatury i cień, dlatego też spotykamy ją pod krzewami, przekwita gdy temperatura oscyluje w granicach 10 st C.

Rannik Zimowy należy do rodziny jaskrowatych, kwiaty i liście przypominają nasze rodzime gatunki jaskrowatych- kwiaty są żółte i błyszczące, liście postrzępione.

Roślina ta nadaje się na wczesnowiosenne rabatki. Najlepiej posadzić go wśród drzew i krzewów liściastych, gdzie wczesną wiosną będzie docierało dużo słońca, a opadłe jesienią liście ochronią go przed silnymi mrozami.

  Źródła: "Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej"  Lucjan Rutkowski